Πριν 4.000 χιλ. χρόνια οι Αιγύπτιοι φύτευαν δέντρα σε γλάστρες που σκάλιζαν σε πέτρες τα οποία τα είχαν  περισσότερο για πρακτικούς λόγους έτσι ώστε να έχουν ανά πάσα στιγμή διάφορα βότανα ή και δέντρα για τον καρπό τους. Στην συνέχεια ακολουθούν οι Βαβυλώνιοι, Ινδοί, Ρωμαίοι, και φυσικά οι Αρχαίοι Έλληνες.  Στην Ευρώπη και ειδικότερα στην  Ελλάδα συνήθιζαν να φυτεύουν ένα δένδρο για να συμβολίζει κάποιο γεγονός όπως για παράδειγμα την γέννηση ενός παιδιού. Στις περισσότερες πλατείες υπάρχουν αιωνόβια δένδρα για να μπορεί κάποιος να γλεντήσει με την παρέα του, ή απλά να μπορεί να ξαποστάσει για λίγο στην σκιά του. 

Όπως κι εμείς συνδέουμε τα δένδρα με την καθημερινότητα, το ίδιο και οι Ασιάτες συνέδεαν  τον άνθρωπο με την φύση έτσι ώστε να μπορεί να ζει σε αρμονία  με όλες τις μορφές ζωής γύρω του. Βασισμένοι  σε αυτήν τους την φιλοσοφία, θεωρούν τα bonsai συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον ουρανό και την γη, την πράσινη οδό προς τον παράδεισο  όπως την ονόμαζαν. Η τέχνη αυτή της Ανατολής σου δίνει την γνώση και την δυνατότητα να αντιγράφεις ένα οποιοδήποτε δέντρο σε μικρογραφία και όμως να έχει τις ίδιες ανάγκες που έχει ένα δέντρο στην φύση. Χρειάζονται νερό,  ήλιο, οξυγόνο, τροφή (λίπασμα), κλάδεμα, με την μόνη διαφορά, ότι εμείς κλαδεύουμε και  τις ρίζες  έτσι ώστε το δέντρο να ανανεώνεται και να μπορεί να ζει σε μια ρηχή γλάστρα. Άλλωστε η λέξη bonsai στα Ιαπωνικά, και  pen tsai στα Κινέζικα που και στις δυο γλώσσες γράφεται το ίδιο, σημαίνει ακριβώς αυτό: δέντρο φυτεμένο  σε ρηχή γλάστρα..  Αυτό που ίσως θα έπρεπε να επισημάνω είναι ότι τα bonsai, δεν είναι καμιά ιδιαίτερη ποικιλία μικροσκοπικών  δένδρων ούτε χρησιμοποιούμε κάτι το «μαγικό» για την καθυστέρηση της ανάπτυξής τους. Πρόκειται για φυσιολογικά δέντρα, οποιαδήποτε και αν είναι αυτά, (απλά προτιμούμε δέντρα με μικρό φύλλωμα για καθαρά αισθητικούς λόγους) προσπαθώντας να  κρατήσουμε  την ισορροπία ανάμεσα στο ριζικό σύστημα και στο υπόλοιπο δέντρο. Το άτομο που θα ασχοληθεί με αυτό το υπέροχο χόμπι, εξαρτάται από τις καλλιεργητικές του ικανότητες και βασικές γνώσεις κηπουρικής  και όλα τα αλλά έρχονται με την πείρα που αποκτά με την  πάροδο του χρόνου. Δεν υπάρχει ούτε μια περίπτωση να μην κάνεις  κάποιο λάθος  στην αρχή. Αρκεί να ψάξεις την αιτία, και να μην κανείς το ίδιο λάθος στην συνέχεια. Μια παροιμία λέει ότι αυτός που έχει σηκώσει γάτα από την ουρά, δεν θα κάνει ποτέ ξανά το ίδιο λάθος.  

Εικόνα 1η

Ένα bonsai  μπορεί να έχει ύψος από  5 με 10cm έως και 100cm και να έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός δένδρου που ζει στην φύση και που έχει περάσει όλες τις κλιματολογικές αλλαγές : κλαδιά σπασμένα και λυγισμένα  προς τα κάτω από το χιόνι ή τον αέρα, κορμούς με κουφάλες  και γυμνές  ρίζες από το χώμα το οποίο με τα χρόνια το παρέσυρε η βροχή κι ο αέρας και όμως να μπορεί να ζει σε μια ρηχή γλάστρα με λιγοστό χώμα που με την σωστή φροντίδα θα υπερβεί τον μέσο όρο  ζωής  ενός ανθρώπου. Πολύς κόσμος πιστεύει ότι η τέχνη του bonsai, προέρχεται από την Ιαπωνία, αλλά στην πραγματικότητα  αυτοί που φύτεψαν δέντρα και λουλούδια για πρώτη φορά σε γλάστρες αποκλειστικά για καλλωπιστικούς λόγους, ήταν οι Κινέζοι. Τα pen-tsai λέγεται ότι ήταν οι πρωτοπόροι των bonsai. Μέχρι και την περίοδο αυτή προϋπήρχαν τα λεγόμενα pen-jing (τοπία σε μικρογραφία χρησιμοποιώντας μόνο δέντρα) ακόμα και σήμερα, τα τοπία σε μικρογραφία κατέχουν ξεχωριστή θέση στην καρδιά των Κινέζων. Σε αρχαίες Κινεζικές γραφές της Δυναστείας των Chin (265-420 μ.Χ) βλέπουμε να αναφέρεται για πρώτη φορά η λέξη pun-jing που ωστόσο έχουν προστεθεί εκτός από δέντρα, ανθρώπινες  φιγούρες, ζώα, γέφυρες, σπίτια, κ.α. 

Εικόνα 2η

Έως και την εποχή της  Δυναστεία των Sung (960-1280μ.Χ) λεγόταν penjing και αργότερα pen-wan, και τελικά στην περίοδο της Δυναστείας των Ch’ing (1644-1911) καθιερώθηκε το όνομα pen-tsai  (bonsai).  Το 1971 σε εκσκαφές που έγιναν σε τάφο που χτίσθηκε το 706μ.Χ και άνηκε σε πρίγκιπα της Δυναστείας των T’ang, βρέθηκαν τοιχογραφίες «εικ. 1,2» που απεικόνιζαν γυναίκες να κρατάνε bonsai που τα πρόσφεραν για δώρα, αποδεικνύοντας έτσι  ότι ήταν αποδεκτά σαν δώρα μεγάλης  αξίας μεταξύ της υψηλής κοινωνίας της Κίνας. Περίπου   στον 6^ο  – 7^ο αιώνα με την   εξάπλωση του  Βουδισμού από κινέζους μοναχούς, οι οποίοι ήταν και οι υπεύθυνοι στην εξάπλωση εκτός της θρησκείας και όλων τον καλών τεχνών της Κίνας, μετέδωσαν και την τέχνη των bonsai στους Ιάπωνες. Οι πληροφορίες αυτές είναι τεκμηριωμένες από Ιαπωνικές γραφές που βρέθηκαν από την περίοδο Kamakura (1192-1333) περιγράφοντας  την ζωή της περιόδου Heian (794-1191). Οι Ιάπωνες στην συνέχεια εξέλιξαν την τέχνη σε αυτό που ξέρουμε σήμερα. Τα πρώτα bonsai ήταν από δένδρα που προέρχονταν από την φύση, και που φύτρωναν σε απότομες πλαγιές βουνών και απόκρημνους βράχους με λιγοστό χώμα και κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να μεγαλώσουν στο φυσιολογικό τους μέγεθος, αλλά όμως να μπορούν να ζουν για εκατοντάδες χρόνια έχοντας ύψος μόνο μερικά εκατοστά. Τα πρώτα δένδρα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πεύκα, σφεντάμια, κέδροι, δαμασκηνιές, κερασιές, άγριες αζαλέες, κ.α.

Εικόνα 3η

Ακόμα και τις αρχές του περασμένου αιώνα τα bonsai ήταν κάτι το  άγνωστο για τον υπόλοιπο κόσμο μέχρι που έγινε η πρώτη έκθεση στο Παρίσι το 1878, «εικ. 3» και στην συνέχεια στο Λονδίνο το 1909 προκαλώντας την περιέργεια  αλλά και τον θαυμασμό του κόσμου. Πολλά από εκείνα τα δένδρα έμειναν στην Ευρώπη, αλλά μη ξέροντας να τα περιποιηθούν, είχε σαν αποτέλεσμα τα δέντρα να «πεθάνουν», και μαζί και το ενδιαφέρον του κόσμου γι αυτά. Ακόμα και σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι ένα bonsai πρέπει να είναι εκατοντάδων χρόνων, και πολλές φορές απογοητεύονται μαθαίνοντας το αντίθετο, ξεχνώντας την ουσία ότι δηλαδή δεν είναι απαραίτητο να το έχουμε κληρονομήσει από τον προπάππου μας αλλά να μπορούμε να δούμε την ομορφιά της φύσης μέσα από αυτό. Για τους Ιάπωνες  ένα τέτοιο δένδρο είναι  μόχθος πολλών γενεών    και ένα έργο τέχνης. Με την διαφορά ότι δεν είναι όπως ένας ζωγραφικός πίνακας π.χ που από την στιγμή που ο καλλιτέχνης θα αφήσει το πινέλο του  τελειώνοντας, σταματάει και η εξέλιξη του. Ένα bonsai δεν τελειοποιείται ποτέ παρά μόνο αλλάζει μονίμως μορφή…και αυτό είναι και η μαγεία του. Τέλος, μπορεί για τους Κινέζους και τους Ιάπωνες τα bonsai να ήταν κάτι το ιερό, όμως για μένα είναι απλά ένας τρόπος ξεκούρασης και μπορώ να πω στοχασμού όταν κάποια ώρα της ημέρας πάρω ένα από αυτά είτε να το κλαδέψω ή να κάνω μια μεταφύτευση, ή απλά να το βλέπω και να μην έχω οπωσδήποτε κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό μου… παρά μόνο να χάνομαι μέσα στα κλαδιά του και να νομίζω ότι ακούω το κελάηδημα των πουλιών, και το θρόισμα των φύλων στον αέρα. Αυτό και μόνο είναι η δική μου πράσινη οδός του παραδείσου.