Η Σοφία στα χέρια της Φαίδρας (κάτι που δεν γίνεται συχνά !)

Σίγουρα είναι εκτός θέματος η παρουσίαση αυτού του ζώου σε αυτό το site, αλλά πρόκειται για μια χελώνα Testudo hermanni hermanni, την Σοφία,  που διάλεξε να ζει στον χώρο μέσα στο σπίτι μας, και νομίζουμε ότι δικαιούται μια ιδιαίτερη μεταχείριση για αυτό τον λόγο, αφού τα τελευταία 3 τουλάχιστον χρόνια δεν μας έχει εγκαταλείψει! Είναι γνωστό εξάλλου ότι οι χελώνες είναι ζώα που έχουν ανεπτυγμένη την αίσθηση του τόπου (φιλοπατρία) και όταν βρεθούν σε έναν τόπο, επιλέγουν ένα σημείο που περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας.

Η Testudo hermanni, όπως και όλες οι χερσαίες χελώνες, ανήκει στην οικογένεια Testudinidae, η οποία αποτελείται από 7 γένη και περίπου 40 είδη. Στην Ευρώπη ζουν μόνο 3 είδη, που ανήκουν στο πολυπληθέστερο γένος Testudo και αυτά στο νότιο τμήμα της και βέβαια και στην Ελλάδα. Πρόκειται για φυτοφάγες, κατά κανόνα, αργοκίνητες χελώνες που είναι ικανές να ζουν σε ξηρούς βιότοπους.

Υποείδη: 

Υπάρχουν δυο υποείδη της χελώνας Testudo hermanni , που χαρακτηρίζονται από την χώρα στην οποία ζουν:  

1. Ανατολική ράτσα: (Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, FYROM, Βοσνία, Ρουμανία, Τουρκία, Αλβανία, Νότια Ιταλία, Σικελία, Σαρδηνία) και ονομάζεται:

Testudo hermanni boettgeri  (πρώην: Testudo hermanni hermanni)

2. Δυτική ράτσα: (Γαλλία, Κορσική, Μαγιόρκα, Ιταλία, Ισπανία, Σικελία και Σαρδηνία) που ονομάζεται:

Testudo hermanni hermanni  (πρώην: Testudo hermanni robertmertensi)

Περιγραφή:

Το κοινό της όνομα διεθνώς είναι «Μεσογειακή» ή «Ελληνική χελώνα». Πρόκειται για την χελώνα που συντηρείται στην αιχμαλωσία περισσότερο από κάθε άλλο είδος χελώνας.

Κέλυφος (Χέλυο):

Είναι ένας οστέινος θώρακας δερματικής προέλευσης και σε αυτόν οφείλουν οι χελώνες την εξελικτική τους επιτυχία, αφού έχουν καταφέρει και επιβιώνουν εδώ και 150 εκατομμύρια χρόνια! Αποτελείται από κεράτινες πλάκες τοποθετημένες σε κανονική διάταξη και καλύπτεται από κεράτινες φολίδες, ο αριθμός και το σχήμα των οποίων δεν είναι σε αντιστοιχία με τις οστέινες πλάκες που βρίσκονται από κάτω τους. Το πάνω μέρος του κελύφους (ραχιαίος θυρεός) είναι ενωμένο με το κάτω μέρος (κοιλιακός θυρεός) με τέτοιο τρόπο που να μένουν δυο ανοίγματα, ένα μπροστά, για το κεφάλι και τα μπροστινά πόδια και ένα πίσω για τα πισινά πόδια και την ουρά. Το κέλυφος είναι ιδιαίτερα θολωτό και σε σχήμα ελλειπτικό. Το χρώμα του είναι καφέ μέχρι χρυσοκίτρινο με σκούρα σχέδια σε κάθε τμήμα του. Το κάτω μέρος είναι πιο ανοιχτόχρωμο με μαύρα σχέδια και ανάλογα με την περιοχή από όπου προέρχεται υπάρχουν αποκλείσεις στο μέγεθος και το χρώμα των τμημάτων που το αποτελούν.

Το μέγεθος της Testudo hermanni boettgeri  είναι για τα αρσενικά 12 μέχρι 24 cm και για τα θηλυκά 14 μέχρι 30 cm. Της Testudo hermanni hermanni  είναι για τα αρσενικά 11 μέχρι 18 cm και για τα θηλυκά 13 μέχρι 22 cm. Το μέγεθος και των δυο υποειδών, είναι διαφορετικό, ανάλογα από την περιοχή από την οποία προέρχονται. Για παράδειγμα η T.h.h. που ζει στην Μαγιόρκα φτάνει τα 14 cm, ενώ το ίδιο υποείδος που ζει στην Σαρδηνία φτάνει τα 18 cm. Οι χελώνες ζουν πολλά χρόνια. Στην φύση περίπου 50 – 60 χρόνια ενώ στην αιχμαλωσία 80 – 100 ή και περισσότερα.

Αναπαραγωγή:

Κατά την προγαμιαία διαδικασία, το αρσενικό ακολουθεί το θηλυκό χτυπώντας το κέλυφος της και δαγκώνοντας τα πόδια της, αλλά το ζευγάρωμα δεν είναι εύκολη υπόθεση, αφού το αρσενικό συχνά γλιστρά πάνω στο λείο κέλυφος της θηλυκής και πέφτει κάτω. Αν τελικά τα καταφέρει, η θηλυκή γεννά μέχρι και 9 αυγά, λευκά, με σκληρό κέλυφος. Τα αυγά εκκολάπτονται μετά από 3 μήνες περίπου.

Διαφορές φύλου:

• Οι θηλυκές είναι μεγαλύτερες από τις αρσενικές.

• Η ουρά και το νύχι της ουράς του αρσενικού είναι μακρύτερα από της θηλυκής.

• Συνήθως το κάτω μέρος του κελύφους του αρσενικού έχει μεγαλύτερη κλήση προς τα μέσα.

• Οι ενήλικες αρσενικές χελώνες έχουν φαρδύτερο κέλυφος προς τα πίσω από τις θηλυκές.

Η Testudo hermani ζει σε μια πολύ μεγάλη περιοχή, από την Τουρκία μέχρι την Ισπανία, και υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο μέγεθος το χρώμα και κάποιες φορές και το σχήμα του κελύφους της.

Ειδικά στη Ανατολική ράτσα υπάρχουν μερικές φόρμες με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, υπάρχουν φόρμες με το πίσω μέρος του κελύφους οδοντωτό, ενώ σε άλλες είναι τελείως λείο. Το χρώμα έχει πολλές διαφορές, από κίτρινο έως λαδί και ώχρα, μέχρι καφέ και σπάνια σχεδόν μαύρο. Το μέγεθος είναι επίσης πολύ σχετικό και σε κάποιες περιοχές φτάνει το μήκος των 30 cm ενώ σε άλλες τα ζώα δεν ξεπερνούν τα 12 cm! Αυτές οι διαφορές, μαζί με άλλες πιο χαρακτηριστικές στην αναγνώριση του είδους κάνουν μερικές φορές δύσκολη την κατάταξη ενός ζώου, ακόμα και για ειδικούς.

Η τεράστια ποικιλία αυτού του υποείδους είναι εντυπωσιακή και μάλλον θα χρειαστεί στα επόμενα χρόνια ένας νέος ταξινομικός διαχωρισμός. Για την ώρα γίνονται σκέψεις για διαχωρισμό π.χ. της Testudo hermanni hermanni σε Testudo hermanni sp. και της Testudo hermanni boettgeri σε Testudo boettgeri sp. και ίσως ενός νέου υποείδους, της Testudo hermanni peloponnesica η οποία θεωρείται ότι διαφέρει αρκετά σε χρώμα και μέγεθος από την γνήσια χελώνα T.h.b. που ζει στην Πελοπόννησο, και μοιάζει περισσότερο με την T.h.h. Αυτά όμως θα χρειαστεί να ξεκαθαριστούν μετά από γενετικές εξετάσεις και αναλύσεις.

Τέτοιες διαφορές παρατηρούνται και στη Δυτική ράτσα που παρουσιάζει διαφορές σε μέγεθος, χρώμα και άλλα χαρακτηριστικά.

Για κάποιους λόγους, το κέλυφος της Σοφίας είναι ταλαιπωρημένο

Στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια μείωση του πληθυσμού της, αν και συγκριτικά με τις άλλες μεσογειακές χώρες είναι ακόμα σε ικανοποιητικά επίπεδα. Οι λόγοι της μείωσης είναι πολλοί. Αρχικά η μείωση έχει να κάνει με την επέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον που ζουν, με τις καλλιέργειες, τον περιορισμό των δασών, τις πυρκαγιές κλπ. Ένας άλλος λόγος είναι το γεγονός ότι κάποιοι τις πιάνουν για να τις κάνουν τροφή, και αυτό φαίνεται από περιοχές που έχουν βρεθεί πολλά κελύφη μαζί, καμένα και σπασμένα, κοντά σε εστίες φωτιάς. Ένας επιπλέον λόγος είναι η παράνομη πώληση τους σαν κατοικίδια ζώα, συνήθως σε Βορειοευρωπαίους συλλέκτες. Ήδη το πρόβλημα είναι μεγάλο στην Τουρκία και την Γιουγκοσλαβία από αυτό τον λόγο.

Φυσικοί εχθροί τους είναι διάφορα σαρκοφάγα ζώα και πουλιά. Είναι η κύρια τροφή των Χρυσαετών αλλά και άλλων αρπακτικών όπως είναι οι Μαυρόγυπες και οι Βασιλαετοί. Τα πουλιά έχουν τη γνωστή μέθοδο να πιάνουν τις χελώνες και να τις πετούν από μεγάλο ύψος για να σπάει το κέλυφος τους. Επίσης τα αυγά τους είναι τροφή για αλεπούδες και κουνάβια.

Για την διατροφή της, διαβάστε εδώ

Φωτογραφίες: ΓΗ & ΥΔΩΡ