Διατροφή στην αιχμαλωσία

Αρκετοί φίλοι, μου έχουν στείλει μηνύματα και με ρωτάνε τι πρέπει να προσέχουν αν έχουν μια χελώνα στο σπίτι τους. Μεταξύ των πιο συχνών ερωτήσεων είναι φυσικά και η διατροφή τους.

Αν η χελώνα ζει σε μεγάλο εξωτερικό χώρο με χόρτα εκεί βρίσκει μόνη της τι θα φάει και κάνει τις επιλογές της. Στην φύση δεν βρίσκει πάντα πράσινα χόρτα και άρα έχει προσαρμοστεί να αρκείται σε ότι υπάρχει κάθε εποχή. Αν ζει όμως σε μια βεράντα ή σε μια αυλή όπου δεν υπάρχουν αγριόχορτα, τότε πρέπει εμείς να φροντίσουμε να της εξασφαλίσουμε την κατάλληλη τροφή.

Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι για μια χελώνα δεν είναι και ότι καλύτερο να ζει σε μια βεράντα, όπου έρχεται σε επαφή μόνο με το πλακάκι. Αυτό το καταλαβαίνει ο καθένας. Άρα η πρώτη συμβουλή είναι να μην παίρνουμε χελώνες από την φύση, αν δεν έχουμε σίγουρα τον κατάλληλο χώρο για να τις βάλουμε.

Μετά είναι γνωστό ότι τον χειμώνα χρειάζονται χώρο για να πέσουν σε χειμέρια νάρκη και σε ένα μπαλκόνι δεν είναι δυνατόν να βρουν αυτόν το  χώρο. Στην ανάγκη, αν υπάρχουν γλάστρες εκεί γύρω, θα προσπαθήσουν να χωθούν ανάμεσα σε αυτές για να ξεχειμωνιάσουν, αλλά αυτό δεν θα τους εξασφαλίσει τις καταλληλότερες συνθήκες και σε ένα βαρύ χειμώνα είναι πολύ πιθανό να μην ξυπνήσουν ποτέ.

Αν όμως έχουμε αρκετά μεγάλο χώρο με χώμα, τότε εκεί θα μπορούσαμε να κρατήσουμε μια χελώνα.

Αν δούμε λίγο την ιστορία της χελώνας σαν κατοικίδιο θα καταλάβουμε ότι τα πράγματα δεν είναι απλά. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει έντονα η τάση να κρατούν τέτοια ζώα σε αιχμαλωσία. Στην Βόρεια Ευρώπη όμως, ειδικά από τις αρχές του 20ου αιώνα και μετά, πάρα πολλοί ήθελαν να έχουν ένα τέτοιο ζώο σαν κατοικίδιο. Μεταξύ των άλλων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπήρξε για τα ερπετά. Για πολλούς όμως το μόνο ερπετό που μπορούσαν να ανεχτούν ήταν η χελώνα. Έτσι ξεκίνησε μια τεράστια ζήτηση τέτοιων ειδών στις αγορές της Βόρειας Ευρώπης. Πιο πολύ ήθελαν την δική μας χελώνα Testudo hermanni και την συγγενική της Testudo greca. Για να καταλάβετε τι έγινε αυτές τις δεκαετίες και πόσο πολύ λιγόστεψαν αυτά τα είδη από τις περιοχές τους, αρκεί να πούμε ότι μόνο το 1971και μόνο από την Γιουγκοσλαβία, πουλήθηκαν στην βόρεια Ευρώπη 400.000 χελώνες Testudo hermanni μέσω των ειδικών καταστημάτων σε τιμές ιδιαίτερα χαμηλές. Αυτό αρχικά ήταν μια οικολογική καταστροφή για πολλές περιοχές, αφού έμειναν χωρίς χελώνες μετά από τόσο μαζικές συλλήψεις των. Το ακόμα χειρότερο όμως ήταν ότι οι χελώνες που πουλήθηκαν αυτές τις δεκαετίες λόγω άγνοιας των αναγκών τους μέσα στους πρώτους 2-3 μήνες ψόφησαν σε ποσοστό 98%.

Μετά από αυτή την κατάσταση οι χελώνες τέθηκαν υπό προστασία και απαγορεύτηκε το εμπόριο τους.

Ξαφνικά στις χώρες που γινόταν η εξαγωγή τους οι χελώνες έγιναν σπάνιες (αφού οι πιο πολλές δεν ζούσαν πάνω από μερικούς μήνες) και αυτό είχε σαν συνέπεια να ανέβουν πολύ οι τιμές τους. Από την στιγμή που ήταν δύσκολο και ακριβό να αποκτήσει κάποιος μια χελώνα, έπρεπε να βρεθεί λύση ώστε να μην υπάρχουν απώλειες και άρα να βρουν τρόπους ώστε να τρέφονται σωστά. Παράλληλα τα τελευταία 25 - 30 χρόνια γίνονται συστηματικές αναπαραγωγές από συλλόγους και χομπίστες και αυτές είναι οι μόνες που προσφέρονται νόμιμα στην αγορά.

Έμαθαν ότι τους καλοκαιρινούς μήνες οι χελώνες πρέπει να ζουν σε εξωτερικούς χώρους και άρα σε κατάλληλο περιβάλλον, ώστε να βρίσκουν τροφή. Η ανάγκη όμως να τους παρέχουν και επιπλέον τροφές εξακολουθούσε να δημιουργεί έντονα προβλήματα στα ζώα με συνέπεια να παρουσιάζονται ασθένειες.

Πριν αρκετά χρόνια, ακόμα και άνθρωποι που κρατούσαν χελώνες συστηματικά και έγραφαν άρθρα και βιβλία για αυτές, έδιναν απίστευτες συνταγές για την διατροφή τους. Από βρασμένες πατάτες και φρυγανιές, μέχρι βρασμένα αυγά, αλλά και συκώτι, καρδιά βοδινού, μπανάνες, ακόμα και σκυλοτροφές ή γατοτροφές σε κονσέρβα. Αν όμως παρατηρήσει κανείς τι τρώνε οι χελώνες στο φυσικό τους περιβάλλον εύκολα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτές όλες οι τροφές δεν έχουν καμία σχέση με τις διατροφικές ανάγκες τους και μόνο κακό μπορεί να τους κάνουν.

Αυτό που ξέρουμε σίγουρα είναι ότι οι χελώνες είναι ζώα καθαρά φυτοφάγα!!!

Την άνοιξη οι χελώνες βρίσκουν σε μεγάλες ποσότητες φρέσκα αγριόχορτα και έτσι έχουν τροφή αρκετή για να καλύψουν το χαμένο βάρος του χειμώνα. Σιγά σιγά όμως τα φρέσκα φυτά γίνονται όλο και λιγότερα, αφού σταματούν οι βροχές και ανεβαίνει η θερμοκρασία. Έτσι αναγκάζονται και καταφεύγουν όλο και πιο πολύ σε ξερά φυτά σε μορφή άχυρου. Αυτή η τροφή έχει μεγάλο ποσοστό σε φυτικές ίνες που είναι απαραίτητες για την χώνεψη της χελώνας. Στο παχύ τους έντερο δημιουργείται μια πανίδα μικροοργανισμών που χρειάζονται αυτές τις φυτικές ίνες για να λειτουργήσουν σωστά. Έχει βρεθεί ότι το ποσοστό ινών στην τροφή τους φτάνει από 10% μέχρι και 40%. Με τις ίνες αυτές από  τα βακτηρίδια και τους μικροοργανισμούς που ζουν στο παχύ έντερο της χελώνας, γίνεται η επεξεργασία και η χώνεψη της τροφής.

Οι χελώνες σε σύγκριση με τα θερμόαιμα θηλαστικά, χρειάζονται μόλις το 1/8 της τροφής για να τραφούν. Αν δέχονται μεγάλες ποσότητες τροφής θα μεγαλώσουν πιο γρήγορα, ενώ παράλληλα θα αντιμετωπίσουν προβλήματα με την καρδιά, τα νεφρά, το συκώτι κλπ

Οι τροφές που θα τους δίνουμε πρέπει να είναι φτωχές σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και θερμίδες και πλούσιες σε βιταμίνες και ασβέστιο. Δεν ξεχνάμε ότι πρόκειται για καθαρά φυτοφάγα ζώα. Όλα τα αγριόχορτα είναι κατάλληλα για να τους δοθούν σαν τροφή, και αυτές θα κάνουν τις επιλογές τους.

Παράλληλα μπορούμε να δώσουμε τομάτες ή αλλά λαχανικά, αλλά μια φορά την εβδομάδα.

Η καλύτερη λύση όμως είναι το καλοκαίρι να ταΐζουμε την χελώνα με αγριόχορτα που τα βρίσκουμε παντού, και τις εποχές που δεν βρίσκουμε φρέσκα χόρτα μπορούμε να ταΐζουμε αγριόχορτα αποξηραμένα.

Αν μαζέψουμε μια ποσότητα και την απλώσουμε στον ήλιο να ξεραθεί, μετά τα αποθηκεύουμε σε πάνινο σάκο (πλαστικός δεν κάνει γιατί θα σαπίσουν) και μπορούμε να τα κρατήσουμε έτσι για καιρό.