Φώτο: Makis Myaris

Είναι από τα ψάρια που πολύ συχνά συναντάμε σε κοινωνικά ενυδρεία, από το 1935 που πρωτοέγινε η εισαγωγή τους στην Ευρώπη και αυτό, γιατί έχουν χαρακτηριστικά έντονα χρώματα και παράλληλα είναι από τα είδη που δεν δημιουργούν προβλήματα στους συγκάτοικούς τους.

Στο εμπόριο, το συναντάμε σαν clown loach, clown, ή tiger botia. Οφείλει το όνομά του στα δύο μακριά κόκαλα που φυτρώνουν στη βάση των ματιών του τα οποία μπορεί να ανοιγοκλείνει κατά βούληση, προφανώς για την άμυνά του. Τα ίδια όπλα διαθέτουν και όλα τα υπόλοιπα είδη του γένους Botia: Cobitis macracantus, Hymenophysa macracantha. 

Νεαρό άτομο μήκους 5-6 cm.

Η καταγωγή τους είναι από τις βόρειες και ανατολικές περιοχές της Σουμάτρα και του Βόρνεο. Πολλοί άνθρωποι εκεί ζουν μόνο με το ψάρεμα αυτών των ειδών που διοχετεύονται στην διεθνή αγορά από εξαγωγείς διακοσμητικών ψαριών. Δεν είναι δύσκολος ο τρόπος σύλληψης τους. Αρκούν μερικά καλάμια μπαμπού στα κατάλληλα σημεία. Τα βυθίζουν εκεί και τα ψάρια μπαίνουν μέσα για να κρυφτούν. Κάθε μέρα γίνεται έλεγχος και συλλαμβάνονται όσα βρεθούν εκεί.  Ζει σε στάσιμα ή αργά κινούμενα νερά, εκτός από την εποχή των βροχών που τα νερά γίνονται πιο ορμητικά.

Ανήκουν στην τάξη Cypriniformes, στην υποτάξη Cyprinoidei, την οικογένεια Cobitidae και υποοικογένεια Botiinae.

Αν παρατηρήσουμε επιπόλαια τα Chromobotia (Botia) macracanthus μένουμε με την εντύπωση ότι δεν έχουν λέπια. Αυτό συμβαίνει γιατί τα λέπια τους είναι πολύ μικρά και καλυμμένα από ένα στρώμα βλέννας που τα κάνει να μην είναι εύκολα ορατά. Αυτή η βλέννα μπορεί πολύ εύκολα να απομακρυνθεί κατά την σύλληψη με την απόχη, και σε αυτό το σημείο είναι πιθανό να αντιμετωπίσει το ψάρι πρόβλημα. Επίσης το ίδιο ευαίσθητα είναι και τα μουστάκια που διαθέτουν τα Botia και γι αυτό είναι προτιμότερο να τα κρατάμε σε ενυδρείο με υπόστρωμα από άμμο για να μην τραυματίζονται.

Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η μόδα να παίρνουν στο ενυδρείο τους πολλοί ακουαρίστες ένα Chromobotia (Botia) macracanthus για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα τους με τα σαλιγκάρια. Αυτό γίνεται γιατί αυτά τα ψάρια θεωρούνται κυνηγοί των σαλιγκαριών. Είναι αλήθεια ότι τα Botia spp. τρώνε τα σαλιγκάρια, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις γενικότερες ανάγκες τους, ώστε να γνωρίζουμε τι αγοράζουμε και πως θα τους εξασφαλίσουμε καλές συνθήκες. Όλα τα είδη Botia είναι ψάρια που ζουν σε ομάδα. Άρα δεν βάζουμε ποτέ ένα μόνο άτομο στο ενυδρείο μας, αλλά φροντίζουμε να έχουμε τουλάχιστον 3 αν όχι περισσότερα. Αν ζει ένα ψάρι μόνο του στο ενυδρείο πολύ συχνά γίνεται δειλό και κρύβεται όλη την ημέρα βγαίνοντας μόνο όταν πέφτει η τροφή.

Φροντίζουμε να υπάρχουν στο ενυδρείο αρκετές κρυψώνες, σημεία που θα μπορούν να αποσύρονται για να νοιώθουν ασφάλεια. Είναι ψάρια που κινούνται κοντά στον βυθό και μπορούμε στο ίδιο ενυδρείο να έχουμε και άλλα είδη που συνήθως ζουν στη μέση ή κοντά στην επιφάνεια του νερού. Γενικά είναι ειρηνικά ψάρια και πολύ κινητικά και κάποιες φορές αυτή τους η συνήθεια μπορεί να είναι ενοχλητική για κάποια είδη και να τους δημιουργεί στρες. Έτσι δεν είναι καλή ιδέα, για παράδειγμα, να τα έχουμε στο ίδιο ενυδρείο με δίσκους ή άλλα ιδιαίτερα ήσυχα είδη.

Χρειάζονται ένα ενυδρείο αρκετά μεγάλο και πάντως όχι μικρότερο από 130 cm μήκος. Αυτό γιατί αυτά τα ψάρια στην φύση φτάνουν και τους 30 cm, ενώ στο ενυδρείο κάτω από καλές συνθήκες φτάνουν τα 15 έως και 18 cm. Φυσικά όταν τα αγοράζουμε δεν είναι μεγαλύτερα από 6-7 cm αλλά ζουν πολλά χρόνια και σιγά σιγά μεγαλώνουν τόσο που ένα ενυδρείο 60 ή 80 cm θεωρείται υπερβολικά μικρό γι’ αυτά. Μόνο όταν δει κανείς αυτά τα όμορφα ψάρια μεγάλα και σε ένα μεγάλο ενυδρείο αντιλαμβάνεται την ομορφιά τους. Γενικά πρέπει να ξέρουμε ότι σημαντικό είναι το πλάτος και το μήκος του ενυδρείου και όχι το ύψος. Τα φυτά δεν είναι τόσο απαραίτητα όσο είναι η ύπαρξη πολλών κρυψώνων από ρίζες, πέτρες κλπ.

Οι απαιτήσεις τους στις ιδιότητες του νερού δεν είναι μεγάλες. Το pH  μπορεί να είναι από 6 έως και 7,5 (με καταλληλότερο το 6,5) η σκληρότητα μέχρι και 20° dGH (αν και η τιμή θα πρέπει να είναι κάτω από 15 dGH) και η θερμοκρασία μεταξύ 24 °C και 28 °C. Πρέπει να κάνουμε συχνές αλλαγές νερού για να κρατάμε χαμηλές τις τιμές των νιτρικών.

Φώτο: Makis Myaris

Στην διατροφή τους είναι επίσης εύκολα ψάρια. Τρώνε όλα τα είδη έτοιμων τροφών χωρίς πρόβλημα. Φυσικά ξέροντας ότι είναι ψάρια που κινούνται στο κάτω μέρος του ενυδρείου φροντίζουμε να δίνουμε τροφές που βυθίζονται γρήγορα, όπως είναι οι ταμπλέτες βυθού. Παράλληλα όπως είπαμε τρώνε και σαλιγκάρια. Κάποιοι φροντίζουν να εκτρέφουν σε άλλο ενυδρείο σαλιγκάρια για να τα ταΐζουν με αυτά. Καλή διατροφή έχει σαν αποτέλεσμα τα χρώματα τους να γίνονται έντονα και φωτεινά. Φυσικά μεγαλώνοντας τα ψάρια, τα χρώματα ξεθωριάζουν λίγο και δεν είναι τόσο έντονα όσο σε νεαρή ηλικία, αλλά με την κατάλληλη τροφή βελτιώνουμε την κατάσταση. Ζωντανές ή κατεψυγμένες τροφές είναι απαραίτητες αν θέλουμε να είμαστε σίγουροι ότι τα ταΐζουμε σωστά.

Τα Chromobotia (Botia) macracanthus είναι ευαίσθητα στο Ick (Ichthyophthirius multifiliis) και πρέπει να έχουμε τον νου μας όταν τα αγοράζουμε γιατί το στρες της μεταφοράς και της προσαρμογής στο νέο περιβάλλον μπορεί να τα κάνουν να αρρωστήσουν. Πρόβλημα ακόμα αντιμετωπίζουν και από τα φάρμακα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για την αντιμετώπιση αυτής της ασθένειας. Παράλληλα φροντίζουμε για καλή οξυγόνωση του νερού και σχετικά μεγάλη κυκλοφορία από ένα καλό φίλτρο και βέβαια συχνές αλλαγές νερού για να κρατάμε τα νιτρικά σε χαμηλά επίπεδα. Επιπλέον καλό είναι να ξέρουμε ότι δεν πρέπει να έχουμε τα χέρια μας μέσα στο ενυδρείο συχνά και να τους εξασφαλίζουμε ηρεμία και μονιμότητα στις συνθήκες. Όλοι έχουμε περάσει τη φάση που κάθε τόσο θέλουμε να αλλάξουμε κάτι στην διακόσμηση του ενυδρείου, να αλλάξουμε θέση σε ένα φυτό ή να βγάλουμε κάτι που δεν το θέλουμε. Αυτή η διαδικασία όμως είναι συνήθως μια καλή πηγή στρες για τα ψάρια μας και ιδιαίτερα για κάποια είδη που είναι πιο ευαίσθητα και στρεσάρονται εύκολα.

Η αναπαραγωγή τους είναι ένα ζήτημα που ακόμα δεν έχει λυθεί. Για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του ’90, ο αμερικανός Granville Hammond  πέτυχε κατά τύχη όπως υποστηρίζει, τις ιδανικές παραμέτρους του νερού, με αποτέλεσμα να αναπαράγει τα ψάρια στην αιχμαλωσία. Πολύ συχνά στην βιβλιογραφία βλέπουμε να αναφέρεται ότι δεν έχει γίνει με επιτυχία αναπαραγωγή σε ενυδρείο ή ότι μόνο μερικές τυχαίες αναπαραγωγές έχουν συμβεί, που όμως δεν είναι εύκολο να επαναληφθούν. Αυτό συμβαίνει γιατί η αναπαραγωγή τους γίνεται κατά την περίοδο των βροχών, από Δεκέμβριο μέχρι Φεβρουάριο και τότε τα ενήλικα άτομα μεταναστεύουν προς τις πηγές των ποταμών και εκεί ζευγαρώνουν. Ξέρουμε ότι τις εποχές των βροχών αλλάζουν οι συνθήκες του περιβάλλοντος αφού υπάρχει πληθώρα τροφής, μεγαλύτερες ταχύτητες του ρεύματος των νερών, μαλακότερο και πιο κρύο νερό. Όλα αυτά πρέπει να συνδυαστούν για να δημιουργηθούν οι συνθήκες που θα ευνοήσουν ένα ζευγάρωμα. Πολλοί χομπίστες που έχουν αναφερθεί σε τυχαίο ζευγάρωμα μιλάνε για μεταφορά των ψαριών σε μεγαλύτερο ενυδρείο εκείνη την περίοδο και παράλληλη προσθήκη αρκετής ποσότητας φρέσκου νερού. Γενικά όμως δεν είναι από τα ψάρια που θα ποντάρουμε σε αναπαραγωγή τους. Ποτέ δεν ξέρει όμως κανείς τι μπορεί να συμβεί αν ταΐζουμε σωστά και αρκετά και τους διαθέτουμε κατάλληλες συνθήκες και κατάλληλο μέγεθος ενυδρείου!

Υπάρχει η φήμη ότι κάποιοι εκτροφείς στην Ινδονησία κάνουν αναπαραγωγή μεταξύ άλλων και των Chromobotia (Botia) macracanthus σε τεχνητές λίμνες. Αυτό όμως δεν είναι σίγουρο και διασταυρωμένο. Εισαγωγείς υποθέτουν ότι μπορεί να κυκλοφορούν αυτή την φήμη οι ίδιοι οι εξαγωγείς από αυτές τις περιοχές, γιατί φοβούνται ότι μπορεί στο μέλλον να απαγορευτεί από την Ευρώπη η εισαγωγή ειδών που συλλαμβάνονται στη φύση και θέλουν να συνεχίσουν τις εξαγωγές λέγοντας ότι είναι από αναπαραγωγές δικές τους. Επίσης έχουν γίνει κάποιες αναπαραγωγές σε ενυδρεία χωρίς να χρησιμοποιηθούν ορμόνες, κάτι που επίσης λέγεται ότι είναι απαραίτητο.

Γενικά πρόκειται για πολύ όμορφα και ζωηρά ψάρια πολύ κατάλληλα για ένα μεγάλο ευρύχωρο ενυδρείο. Ξέροντας ότι ζουν πολλά χρόνια εξασφαλίζουμε την παρέα τους για τουλάχιστον μια 15ετια. Έχει αναφερθεί και άτομο που ζει σε ενυδρείο ήδη 18 χρόνια! Είναι γνωστό ότι είναι από τα ψάρια που βγάζουν έναν ήχο ο οποίος γίνεται αντιληπτός και έξω από το ενυδρείο, άρα θα είναι η παρέα τους διπλά αισθητή!!!