ΖΕΥΓΑΡΩΜΑ: Για το ζευγάρωμα, οι κιχλίδες επιφυλάσσουν στους κατόχους τους καλά νέα! Το μόνο που χρειάζονται είναι: κατάλληλες συνθήκες νερού, καλής ποιότητας τροφή και σωστό φιλτράρισμα. Οι κιχλίδες ζευγαρώνουν εύκολα και τόσο συχνά που πολύ σύντομα θα χρειαστεί να γεμίσετε το σπίτι σας με μικρά ενυδρεία για να μεγαλώνουν τα μικρά (στην περίπτωση που θέλετε να τα κρατήσετε). Θα χρειαστεί να μετακινήσετε τις θηλυκές σε ένα ενυδρείο-μαιευτήριο, εκτός αν θέλετε να τις αφήσετε στο κυρίως ενυδρείο. Αν και τα περισσότερα μικρά ψαράκια είναι εκλεκτή τροφή για τα ενήλικα ψάρια, περίπου το 20% από αυτά καταφέρνουν και επιβιώνουν.

Στοματική εκκόλαψη (Mouthbrooding) : Οι κιχλίδες της Malawi εκκολάπτουν τα αυγά στο στόμα τους. Οι θηλυκιά γεννά τα αυγά πάνω σε μία πέτρα ή στην άμμο και μετά ο αρσενικός τα γονιμοποιεί. Η θηλυκιά παίρνει τα γονιμοποιημένα αυγά στο στόμα της και τα επωάζει μέχρι να γίνουν ψαράκια. Η διαδικασία αυτή διαρκεί συνήθως από 18 μέχρι 25 ημέρες, ανάλογα με το είδος και την θερμοκρασία του νερού. Τα περισσότερα μικρά έχουν μέγεθος περίπου 1 εκατοστό, κολυμπούν άνετα μέσα στο ενυδρείο και τρέφονται μόνα τους. Παρ’ όλα αυτά, η θηλυκιά τα προσέχει για αρκετές ημέρες μετά, αλλά και τα μικρά, τα πρώτα βράδια, επιστρέφουν ευχαρίστως στο στόμα της μητέρας τους για να προφυλαχθούν.

Θηλυκό Lambidochromis caeruleus με αυγά στο στόμα

Θα μπορέσετε να εντοπίσετε την θηλυκιά που φέρει αυγά, ακόμα και αν δεν την δείτε να ζευγαρώνει. Θα απέχει από το φαγητό, το στόμα της θα δείχνει γεμάτο από… κάτι και κάπου-κάπου θα την βλέπετε να «μασάει». Μπορείτε να την αφήσετε στο κυρίως ενυδρείο για 14 ημέρες και μετά μπορείτε να την μετακινήσετε στο ενυδρείο-μαιευτήριο (εκτός αν της αποσπάσετε τα αυγά από στόμα). Όμως θα πρέπει να γνωρίζετε ότι τα θηλυκά ψάρια που προέρχονται από μητέρες που τα αυγά τους αποσπάστηκαν βιαίως από το στόμα, συνήθως καταπίνουν τα δικά τους αυγά. Γι’ αυτό, αφήστε την θηλυκιά να αποφασίσει μόνη της για το πότε είναι ώρα να ελευθερώσει τα ψαράκια από το στόμα της. Η θηλυκιά μπορεί να καταπιεί ή να απελευθερώσει πρόωρα τα μικρά από το στόμα της σε περίπτωση που κάποιο άλλο ψάρι την κυνηγήσει, ή ακόμα και όταν προσπαθήσετε να την πιάσετε με την απόχη προκειμένου να την μετακινήσετε σε άλλο ενυδρείο. Εάν την αφήσετε για λίγο στην ησυχία της θα ξαναπάρει τα αυγά πίσω στο στόμα της. Μιας και κατά τη διαδικασία της εκκόλαψης των αυγών η μητέρα δεν τρέφεται καθόλου, προτιμείστε να την μετακινήσετε σε δικό της ενυδρείο για 10 ημέρες και προσφέρετέ της υψηλής ποιότητας τροφή, πλούσια σε πρωτεΐνες ώστε να πάρει βάρος και να ανακτήσει δυνάμεις.

ΒΙΑΙΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΑΥΓΩΝ / ΜΙΚΡΩΝ: Κάποιοι, στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την συχνότητα που ζευγαρώνουν τα ψάρια τους, αποσπούν πρόωρα τα αυγά από τη θηλυκιά ώστε να είναι διαθέσιμη να ξαναζευγαρώσει όσο τον δυνατόν συντομότερα. Μετά από 14 ημέρες (τα μικρά ψαράκια είναι αρκετά μεγάλα για να επιβιώσουν),  πιάνουν την θηλυκιά και της ανοίγουν το στόμα, ώστε να ελευθερώσουν τα μικρά. Αυτή η διαδικασία είναι απαραίτητη όταν η θηλυκιά έχει κάποια ασθένεια ή έχει «κακό παρελθόν» και συνηθίζει να καταπίνει τα αυγά μετά την 14^η ημέρα. Διαφορετικά, δεν πρέπει να αφαιρούμε τα αυγά από την θηλυκιά για πολλούς λόγους. Λέγεται ότι τα θηλυκά ψάρια που προέρχονται από τέτοιες μητέρες, καταπίνουν τα αυγά τους, ενώ τα αρσενικά έχουν θαμπά χρώματα, αργή ανάπτυξη, είναι πιο αδύναμα και λιγότερο ανθεκτικά σε ασθένειες. Η στοματική εκκόλαψη θεωρείται ο πλέον εξελιγμένος και πολύπλοκος τρόπος εκκόλαψης και χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια φυσικής επιλογής για την τελειοποίησή της. Περιλαμβάνει δε πολύ περισσότερα πράγματα από την απλή επώαση και τον αερισμό των αυγών και των μικρών. Εχει αποδειχθεί ότι περιλαμβάνει το γύρισμα των μικρών, την τακτοποίησή τους, την εκπαίδευσή τους και – φυσικά – την προστασία τους. Επιπλέον, αυτός είναι ο μόνος φυσιολογικός τρόπος για να γεννήσουν τα ψάρια αυτά. 

ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΤΑ… ΜΙΚΡΑ: Το να μεγαλώνεις τα μικρά ψαράκια, εκτός από ευχάριστο είναι και πολύ εύκολο! Πολλοί συνιστούν Artemia nauplii ή brine shrimps (θα τα συναντήσετε στα μαγαζιά με αυτά τα ονόματα). Σίγουρα αυτές οι τροφές θα κάνουν θαύματα! Αν ο χρόνος σας όμως είναι περιορισμένος, επιλέξτε κάποιες τροφές υψηλής ποιότητας, όπως:
Tetra's Baby Food ("E" type) για τις πρώτες 10 ημέρες, 5 φορές ημερησίως,
Baby Food 2 φορές την ημέρα και Tetra's Growth τρεις φορές την ημέρα, για  ένα μήνα. Μετά μπορείτε να τους δίνετε τριμμένες νιφάδες και ταμπλέτες (ότι τρώνε και οι γονείς τους δηλαδή) τέσσερις φορές την ημέρα.
Δώστε ιδιαίτερο βάρος στις συνθήκες και τις αλλαγές νερού, μιας και με αυτό το ρυθμό ταΐσματος και πολύ τροφή μένει μέσα στο ενυδρείο και το φορτίο των αποβλήτων είναι αυξημένο. Μπορείτε να βάλετε στο κυρίως ενυδρείο σας δυο παραπανίσια σφουγγάρια ώστε όταν θα τα χρειαστείτε, να είναι γεμάτα με βακτηρίδια για το φίλτρο του ενυδρείου με τα μικρά, μιας και θα πρέπει να κάνετε συχνές αλλαγές νερού. Για τις δύο πρώτες εβδομάδες αλλάζετε το 90% του νερού και για τις δύο επόμενες το 80% του νερού. Καθώς τα ψάρια μεγαλώνουν αφομοιώνουν μεγαλύτερη ποσότητα τροφής με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά η ποσότητα της αλλοιωμένης τροφής που παραμένει στο ενυδρείο. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου μήνα αλλάζετε το 50% του νερού, δύο φορές την εβδομάδα. Μετά, μπορείτε να αλλάζετε το 35% μέχρι τα ψάρια να μεταφερθούν στο κυρίως ενυδρείο σας. Είναι απαραίτητο να κάνετε συνέχεια μετρήσεις για την αμμωνία. Εάν τα επίπεδα είναι υψηλά, αλλάζετε καθημερινά το 90% του νερού μέχρι να έχετε ένδειξη 0 (μηδέν). Επαναφέρετε βαθμιαία τις αλλαγές του νερού στο ρυθμό που είχατε πριν. Είναι σημαντικό να ακολουθείτε αυτή την απλή διαδικασία αν θέλετε να αποφύγετε τις απώλειες ψαριών. Παρ΄ όλα μπορεί να υπάρξουν και απώλειες, αλλά ας είναι μόνο επειδή κάποια από τα ψαράκια τρύπωσαν στο φίλτρο και πέθαναν από ασιτία.