Όταν ξεκινήσαμε να φτιάξουμε την λίμνη, ένα από τα πρώτα ζητήματα που προέκυψαν ήταν τι θα βάζαμε μέσα όταν θα ήταν έτοιμη! Η επιλογή δεν είναι εύκολη, γιατί από αυτό θα εξαρτηθεί αν θα γίνει μια μορφή φυσικού βιότοπου ή απλά μια μεγάλη δεξαμενή με ψάρια.

Μια δεξαμενή με ψάρια (χρυσόψαρα ή Koi) έχει άλλη, τελείως διαφορετική, λειτουργία από μια λίμνη που θα δημιουργήσει με τον καιρό μια βιολογική ισορροπία. Ακόμα και ένα μοναδικό χρυσόψαρο βλάπτει την ζωή σε ένα μικρό οικοσύστημα όπως είναι η λίμνη για τους εξής λόγους: Το χρυσόψαρο (που προέρχεται αρχικά από την Κίνα και ήρθε στην Ευρώπη τον 17ο αιώνα) δεν αφήνει στους μικροοργανισμούς που ζουν σε μια λίμνη καμία δυνατότητα επιβίωσης. Χωρίς την προσθήκη ισχυρού φίλτρου ένα ψάρι μήκους 15 cm χρειάζεται τουλάχιστον 700 λίτρα νερό για να αυτοσυντηρηθεί. Αυτό σημαίνει ότι μια τέτοια ποσότητα νερού αρκεί μετά βίας για να παράγει τροφή για το ψάρι και παράλληλα να αναδομεί τους ρύπους που προκύπτουν από αυτό. Η προσθήκη τροφής επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση, και δεν προστατεύει ουσιαστικά την ποιότητα του νερού και το οικοσύστημα μέσα στην λίμνη. Περισσότερα ψάρια σε αυτή την ποσότητα νερού δημιουργούν μια εικόνα καταστροφής, με υπερβολική ανάπτυξη άλγης, θόλωμα του νερού και ασθένειες. Τα διάφορα είδη που κυκλοφορούν στο εμπόριο και είναι ψάρια υβρίδια, ανήκουν σε ενυδρείο αλλά ποτέ σε μια λίμνη. Είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε εξωπαράσιτα και διάφορες ασθένειες, οι οποίες με την σειρά τους μεταδίδονται στα άλλα ψάρια που τυχόν έχουμε στην λίμνη μας. Εκείνο που πρέπει να δούμε τον επόμενο καιρό είναι τι επιπτώσεις θα έχει στην λίμνη η προσθήκη 3-4 ψαριών, μάλλον koi, όταν για κάθε ψάρι αντιστοιχούν περίπου 3000 λίτρα. Ίσως, με την λειτουργία του φίλτρου, να μην υπάρχουν οι συνέπειες που αναφέρονται πιο πάνω.

Η δεύτερη λύση θα ήταν να αφήσουμε την λίμνη να εξελιχθεί με τον καιρό μόνη της, χωρίς δική μας παρέμβαση, δηλαδή προσθήκη χρυσόψαρων. Ίσως να προστεθούν μερικά Barbus meridionalis (1) που έχουν πιαστεί σε νερά της περιοχής μας και για την ώρα ζουν σε ένα μικρό ενυδρείο του Γ. Χαλβατζή. Η διαφορά τους από τα χρυσόψαρα είναι η διατροφικές τους συνήθειες. Ίσως να αποδειχθεί ότι και αυτά κάνουν ζημιά, αφού πρόκειται για ψάρια που τρώνε ψάχνοντας τον βυθό, πράγμα που μπορεί να επιβαρύνει την διαύγεια του νερού. Το μεγάλο πρόβλημα των χρυσόψαρων από την άλλη μεριά, είναι ότι πρόκειται για ψάρια παμφάγα. Δεν κάνουν διάκριση σε ότι ζωντανό μπορούν να συναντήσουν και παράλληλα τρώνε και πολλά είδη φυτών. Ουσιαστικά απειλούν κάθε μορφή ζωής μέσα στην λίμνη και αν είναι πολλά, δεν επιτρέπουν να δημιουργηθεί κάποια μορφή τροφικής αλυσίδας. Υπάρχουν πολλά έντομα και μικρά ζώα που μπορούν να δώσουν ζωή σε μια λίμνη, πολλά από τα οποία έρχονται μόνα τους κάποια στιγμή και δεν χρειάζεται να τα μεταφέρουμε εμείς από κάποιο άλλο μέρος. Αυτό γίνεται με μια διαδικασία που θέλει χρόνο, αλλά δεν μπορεί να μην γίνει.

2 Gerris lacustris

Αρχικά, όταν βάλουμε νερό στην λίμνη, είναι καθαρό και χωρίς κανένα ίχνος ζωής. Με τον καιρό όμως, έρχονται κομμάτια φυτών, φύλλα και έντομα στην επιφάνεια του. Αυτά πεθαίνουν ή σαπίζουν και βυθίζονται. Εκεί αναλαμβάνουν βακτηρίδια και τα μετατρέπουν σε χώμα. Κατά μια έννοια δημιουργείται ένα στρώμα λάσπης στο βυθό και τα παράγωγα αυτής της διαδικασίας λιπαίνουν το νερό και το εμπλουτίζουν με θρεπτικά συστατικά. Από αυτά τα συστατικά, αρχικά αρχίζουν και τρέφονται μονοκύτταρες μορφές άλγης, αφού βρίσκουν αρκετή τροφή. Αυτές με την σειρά τους πεθαίνουν, βυθίζονται και μετατρέπονται με την γνωστή διεργασία σε ακόμα περισσότερα θρεπτικά συστατικά. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται και πάει λέγοντας.

Εν τω μεταξύ από τον αέρα και από τα πουλιά, μεταφέρονται στο νερό σπόροι από άλλα φυτά, οι οποίοι βυθίζονται και ριζώνουν στο βυθό και τις όχθες της λίμνης και αναπτύσσονται γρήγορα αφού βρίσκουν συγκεντρωμένα πολλά θρεπτικά συστατικά. Κάποια από αυτά τα φυτά αναπτύσσονται αν οι συνθήκες που βρίσκουν είναι οι κατάλληλες για αυτά (ποιότητα νερού, κατάλληλος βυθός), ενώ κάποια άλλα σαπίζουν σύντομα ή προσπαθούν να επιβιώσουν, χωρίς να έχουν πολλές ελπίδες να ανταγωνιστούν τα πρώτα. Τα φυτά που βρήκαν τις κατάλληλες για αυτά συνθήκες πολλαπλασιάζονται όλο και πιο πολύ. Αν αφήσουμε μια λίμνη χωρίς επεμβάσεις, μετά από 2-4 χρόνια μπορεί να έχει μετατραπεί σε ξηρά με ελάχιστο χώρο για νερό. Εκείνο που πρέπει να κάνει κανείς σε αυτή την περίπτωση είναι να φροντίζει να κρατά υπό έλεγχο την ανάπτυξη των φυτών, αφαιρώντας κάθε χρόνο ένα μεγάλο μέρος από την μάζα που δημιουργούν οι ρίζες τους. Θα βάλουμε και εμείς το χέρι μας σε αυτή την διαδικασία ρίχνοντας μέσα στην λίμνη Ceratophyllum demersum από τα ενυδρεία μας, αφού ξέρουμε ότι πρόκειται για φυτό που μπορεί να αντέξει στο κλίμα μας.

3 Λιβελλούλα Pyrrhosoma nymphula Φώτο: Angermayer/Pfletschinger

Παράλληλα, μέσα στο νερό αρχίζουν και δημιουργούνται οι πρώτες μορφές ζωντανών οργανισμών. Κάποιοι από αυτούς προκύπτουν από έντομα, όπως είναι τα κουνούπια που γενούν εκεί τα αυγά τους, ή οι λιβελλούλες (3) (που ανήκουν στην τάξη των Οδοντόγναθα), που πετούν από μακριά ψάχνοντας νερό για να κάνουν τα αυγά τους. Οι λάρβες τους (4)  περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους μέσα στο νερό και είναι άγριοι κυνηγοί, που τρώνε ακόμα και μικρά ψάρια. Άλλοι οργανισμοί μεταφέρονται με πολλούς τρόπους, όπως είναι τα πουλιά, που είναι πιθανό κάποια στιγμή να μεταφέρουν στα φτερά τους αυγά από άλλο μέρος με νερό, βατράχων και εντόμων. Αρχίζει έτσι με τον καιρό να δημιουργείται μια πανίδα μέσα στην λίμνη. Στην λίμνη που είχα πριν πολλά χρόνια, βρέθηκαν πολύ σύντομα να περιφέρονται στην επιφάνεια του νερού Gerris lacustris (2) που στα ελληνικά λέγονται νεροβάτες (αφού έχουν την ιδιότητα να περπατούν στην επιφάνεια του νερού), που δεν ξέρω από πόσο μακριά προέκυψαν εκεί. Τα ενήλικα άτομα έχουν φτερά και μπορούν να πετούν ψάχνοντας για νέες περιοχές με νερό. Αυτά τα έντομα τρέφονται με έντομα που ζουν στην επιφάνεια του νερού και άλλα που πέφτουν μέσα και πνίγονται, αλλά και με τις λάρβες των κουνουπιών (5), οι οποίες λάρβες είναι και η κυριότερη τροφή, ειδικά τον πρώτο καιρό, για τα ψάρια που θα μπουν μέσα στην λίμνη. Είναι εντυπωσιακό πόσο σύντομα εμφανίζονται διάφορα είδη, αρχικά εντομών, όπως οι Νωτονήκτες Notonecta glauca, μέσα στο νερό!! Με τον καιρό δημιουργείται μια διατροφική ισορροπία , αν δεν κάνουμε εμείς το λάθος να βάλουμε ψάρια σε αριθμό που να ξεπερνάει τις δυνατότητες του μικρού αυτού βιότοπου.

4 Λάρβα Λιβελλούλας Pyrrhosoma nymphula Φώτο:  Pforr

5 Λάρβες των κουνουπιών   Φώτο:  Daudt

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι μια τέτοια ισορροπία δεν είναι εύκολο να διατηρηθεί με την παρουσία ψαριών που έχουν την τάση να τρώνε τα πάντα, όπως είναι τα χρυσόψαρα. Ίσως ένας μικρός αριθμός τους να είναι δυνατόν να συντηρηθεί, χωρίς να επιδρά αισθητά στην διατροφική αλυσίδα. Θα κάνουμε το εγχείρημα και θα δούμε ποιο είναι το μέτρο, αν υπάρχει ένα τέτοιο.... Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσα στις πιθανότητες είναι και μια αναπαραγωγή τους, κάτι που μπορεί να ανατρέψει την επιδιωκόμενη ισορροπία αισθητά. Σε επόμενα άρθρα θα μεταφέρουμε τις εμπειρίες που θα αποκτήσουμε προσπαθώντας να συντηρήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την λίμνη μας.

επόμενη σελίδα.