Οι πιο πολλοί άνθρωποι που ξεκίνησαν ένα ενυδρείο, τα παράτησαν μετά από ένα λάθος ξεκίνημα. Λάθος ξεκίνημα σημαίνει ψάρια που αρρωσταίνουν και ψοφάνε. Τις περισσότερες φορές το λάθος δεν φρόντισαν ποτέ να το βρουν και να το διορθώσουν. Απλά έπαψαν να ασχολούνται με το ενυδρείο. Αυτό κάνει απαραίτητη την πληροφόρηση για το πως ξεκινάμε ένα ενυδρείο. Ας δούμε λοιπόν τι πρέπει να ξέρουμε ξεκινώντας ένα νέο ενυδρείο:

Αρχικά πρέπει να μας είναι σαφές σε τι διαφέρει ένα νέο ενυδρείο από ένα «παλιό». Η διαφορά είναι η μάζα και τα είδη των βακτηριδίων που υπάρχουν μέσα στο «παλιό» ενυδρείο. Σε ένα νεοστημένο, δεν υπάρχουν καθόλου βακτηρίδια. Έτσι το ενυδρείο αυτό είναι σε μια ουδέτερη και ενυδρειακά αδιάφορη κατάσταση. Από την μια μεριά δεν υπάρχουν μέσα σε αυτό το ενυδρείο καθόλου ρύποι, αφού δεν έχουμε μέσα ψάρια ή φυτά και από την άλλη δεν υπάρχουν τα βακτηρίδια που θα αποδομήσουν τους ρύπους, όταν αυτοί υπάρξουν. Στόχος λοιπόν του στρωσίματος του ενυδρείου είναι να φροντίσουμε να δημιουργήσουμε αποικίες βακτηριδίων μέσα στο ενυδρείο, προσθέτοντας οργανικούς ρύπους για να τραφούν και να πολλαπλασιαστούν, χωρίς όμως να κάνουμε βεβιασμένες ενέργειες και να καταφεύγουμε σε υπερβολές.

Ο κύκλος του Αζώτου συντελείται σε τρεις φάσεις:

Στην πρώτη φάση, οι οργανικοί ρύποι (από τροφές, υπολείμματα φυτών κλπ) μετατρέπονται από συγκεκριμένη ομαδα βακτηριδίων σε αμμωνία. Άλλα βακτηρίδια, από την αμμωνία δημιουργούν τα νιτρώδη. Τέλος μια τρίτη ομάδα βακτηριδίων μετατρέπει τα νιτρώδη σε νιτρικά άλατα, τα οποία μπορούν να απομακρυνθούν από το νερό με αλλαγές νερού ή με ειδικά φίλτρα.

Από το τίποτα, δεν δημιουργείται τίποτα.

Για να μπορέσουν να πολλαπλασιαστούν τα βακτηρίδια αισθητά, πρέπει να "επιβαρύνει" κανείς το ενυδρείο, αλλά με προσοχή. Η μάζα των βακτηριδίων προσαρμόζεται στην ρύπανση του νερού, αλλά αυτό χρειάζεται τον χρόνο του. Αν προσπαθήσουμε να επιταχύνουμε την διαδικασία, θα υπάρξουν απρόβλεπτες εξελίξεις με συνέπεια προβλήματα, όπως απότομη ανάπτυξη της άλγης ή απώλειες των ψαριών που μπορεί να υπάρχουν μέσα στο ενυδρείο.

ΣΤΡΩΣΙΜΟ ΜΕ ΤΡΟΦΕΣ

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να βοηθήσουμε στο να αρχίσει η ανάπτυξη των χρήσιμων βακτηριδίων. Ένας τρόπος είναι αυτός που αναφέρεται στο άρθρο "Ξεκινώντας ένα ενυδρείο", με την τοποθέτηση χρυσόψαρων ή gourami από την αρχή. Μπορούμε επίσης να αρχίσουμε το στρώσιμο προσθέτοντας αμμωνία στο νερό και κάνοντας μετρήσεις καθημερινά. Ένας άλλος τρόπος για να ξεκινήσουμε την διαδικασία στρωσίματος, είναι η προσθήκη τροφής ψαριών στο ενυδρείο.

Ζωικοί οργανικοί ρύποι

Αν και το ενυδρείο μας είναι χωρίς ψάρια στην αρχή, πρέπει να ρίχνουμε τροφή, αλλά όχι κάθε μέρα και όχι μεγάλες ποσότητες. Η ποσότητα που θα ρίχνουμε είναι ανάλογη με τα λίτρα του ενυδρείου και τα ψάρια που πρόκειται να βάλουμε μέσα σε αυτό. Σαν μέτρο μπορούμε να πούμε ότι θα πρέπει να ρίχνουμε 1/2 ή 1/3 της ποσότητας που θα ρίχνουμε όταν θα ταΐζουμε τα ψάρια. Αν πρόκειται να ταΐζουμε αργότερα τα ψάρια μας με ζωντανές και κατεψυγμένες τροφές, ακόμα και τώρα που δεν έχουμε ψάρια, πρέπει να ρίχνουμε μικρές ποσότητες από αυτές τις τροφές. Με αυτόν τον τρόπο αναπτύσσονται τα κατάλληλα βακτηρίδια για να είναι προετοιμασμένα για την αποδόμηση των τροφών που θα μένουν μέσα στο νερό, όταν θα αρχίσουμε να ταΐζουμε τα ψάρια μας. Κάποιοι εφαρμόζουν μια εναλλακτική αυτής της μεθόδου: Ρίχνουν 1-3 ταμπλέτες βυθού (για ψάρια που τρέφονται στον βυθό) ανάλογα με το μέγεθος του ενυδρείου, και δεν ξαναρίχνουν τίποτα άλλο. Έχει διαπιστωθεί ότι αυτή η ποσότητα αρκεί για όλη την διαδικασία του στρωσίματος. Δεν την έχω δοκιμάσει όμως και δεν μπορώ να πω σίγουρα ότι λειτουργεί σωστά....

Φυτικοί οργανικοί ρύποι.

Σαν οργανικοί ρύποι υπολογίζονται και τα υπολείμματα των φυτών που πέφτουν στον βυθό του ενυδρείου. Και αυτά λοιπόν πρέπει να τα αφήνουμε σε ένα ποσοστό μέσα στο νερό, για να αναπτυχθούν ομάδες βακτηριδίων αρμόδιες να αποδομούν αυτά τα φυτικά υπολείμματα. Δεν είναι ίδια τα βακτηρίδια αυτά, με εκείνα που ‘τρώνε’ τα υπολείμματα ζωντανών και κατεψυγμένων τροφών.

Χρειάζεται χρόνος...

Τα αρμόδια βακτηρίδια για αυτές τις φάσεις αποδόμησης των ρύπων, δεν αναπτύσσονται όλα με την ίδια ταχύτητα. Ιδιαίτερα, τα βακτηρίδια που μετατρέπουν την αμμωνία σε νιτρώδη, χρειάζονται χρόνο. Έρχεται κάποια στιγμή που οι ποσότητες των νιτρωδών στο νερό είναι υψηλές. Σε αυτή την φάση τα ψάρια που τυχόν υπάρχουν μέσα στο ενυδρείο είναι σε μεγάλο κίνδυνο. Μόνο όταν αρχίσουν να δημιουργούνται οι αποικίες των βακτηριδίων που θα μετατρέψουν τα νιτρώδη σε νιτρικά, τότε αρχίζει να είναι μετρήσιμη η ποσότητα των νιτρικών και μόνο τότε  το ενυδρείο έχει μπει πλέον σε μια σταθερή κατάσταση. Πρόκειται όμως ακόμα για μια εύθραυστη σταθερότητα που με λάθος χειρισμούς (που μπορεί να γίνουν λόγω ανυπομονησίας!!) μπορεί εύκολα να ανατραπεί.

Η ταχύτητα του φίλτρου

Αμμωνία και νιτρώδη εξακολουθούν να υπάρχουν μέσα στο ενυδρείο αλλά σε μια ιδανική κατάσταση δεν προλαβαίνουν να εγκαταλείψουν το χώρο του φίλτρου, αλλά μέσα σε μια διαδρομή αποσπούνται από τις πρωτεΐνες (από τα αρμόδια βακτηρίδια) και αμέσως μετατρέπονται σε νιτρικά άλατα. Εκεί είναι και η καίρια διαφορά στο φίλτρο τύπου Αμβούργου με το σφουγγάρι που πιάνει την μια πλευρά του ενυδρείου. Σε αυτό το φίλτρο είναι αργή η διέλευση του νερού μέσα από την μάζα του και τα βακτηρίδια έχουν όλο τον απαιτούμενο χρόνο για να κάνουν τις διεργασίες τους. Σε ένα πολύ γρήγορο φίλτρο τα ενδιάμεσα προϊόντα του κύκλου του αζώτου (Αμμωνία, νιτρώδη) εγκαταλείπουν το φίλτρο σε μεγάλο ποσοστό και περιφέρονται μέσα στο ενυδρείο μέχρι την στιγμή που θα συναντήσουν το κατάλληλο βακτηρίδιο και θα ακολουθήσει η αποδόμησή τους.

Αλλαγές νερού και αποικίες βακτηριδίων.

Είναι σίγουρο ότι οι αλλαγές νερού και η απομάκρυνση αποικιών βακτηριδίων σε μορφή λάσπης δεν εξυπηρετούν τα ίδια τα βακτηρίδια. Οι αλλαγές νερού δεν δημιουργούν πρόβλημα όμως, αφού σκοπός μας είναι να αφήνουμε να αναπτύσσονται αποικίες βακτηριδίων εκεί που εμείς θέλουμε. Πρέπει όμως να αλλάζουμε μόνο το νερό και όχι να απομακρύνουμε την λάσπη που δημιουργούν τα βακτηρίδια, ειδικά μέσα στο φίλτρο. Αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε αν σκεφτούμε ότι για να είναι ισορροπημένο ένα ενυδρείο, χρειάζεται μια Χ μάζα βακτηριδίων. Αυτή η μάζα αποτελείται από τα βακτηρίδια που είναι ελεύθερα μέσα στο νερό και αυτά που είναι στο φίλτρο και στην λάσπη που δημιουργείται. Όταν λοιπόν αφαιρείται ένα μέρος των ελεύθερων βακτηριδίων με την αλλαγή νερού, πρέπει τα σταθερά βακτηρίδια να γίνονται πιο πολλά για να εξισορροπήσουν την έλλειψη. Η διαφορά δεν είναι βέβαια τόσο μεγάλη, αλλά πρέπει τουλάχιστον να αφήνουμε τα υπόλοιπα βακτηρίδια εκεί που είναι. Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό, όταν μιλάμε για ένα νέο ενυδρείο, όπου δεν υπάρχει πλεόνασμα βακτηριδίων. Άρα δεν βλάπτουν οι αλλαγές νερού ουσιαστικά τα βακτηρίδια, αρκεί να αλλάζουμε μόνο νερό.

Πότε βάζουμε ψάρια;

Από την στιγμή που το νερό είναι κατάλληλο (σύμφωνα με τις μετρήσεις που κάνουμε) και παραμένει κατάλληλο, μπορούμε να βάλουμε μέσα στο ενυδρείο μας ψάρια. Το πρόβλημα είναι όμως κατά πόσο είμαστε σίγουροι ότι η ποιότητα του νερού θα είναι σταθερή… Επειδή στην αρχή δεν υπάρχει μέσα στο ενυδρείο ισχυρή παρουσία πανίδας βακτηριδίων, μπορεί τα πράγματα να αλλάξουν πολύ γρήγορα προς το χειρότερο, και αυτό μέσα σε μια νύχτα. Αυτό είναι ακόμα πιο εύκολο να γίνει, μετά από λίγο παραπάνω τάισμα των ψαριών. Γι αυτό και πρέπει αρχικά να βάλουμε μερικά λίγα ψάρια και να αφήσουμε μετά χρόνο στο ενυδρείο να προσαρμοστεί στην νέα επιβάρυνση. Μόνο μετά από αρκετές μέρες μπορούμε να προσθέσουμε και άλλα ψάρια, αφού βεβαιωθούμε ότι τα πράγματα πάνε καλά.

Φυτά σε νέο ενυδρείο

Τα φυτά παίζουν σημαντικό ρόλο στην βιολογική σταθερότητα μέσα σε ένα ενυδρείο. Γι αυτό και είναι καλό από την αρχή να βάλουμε πολλά φυτά, αλλά προτιμώντας τα είδη ταχείας ανάπτυξης. Αν δούμε ότι κάποιο φυτό χαλάει, πρέπει να το απομακρύνουμε γιατί επιβαρύνει υπερβολικά την ποιότητα του νερού. Είναι σκοπός μας να αναπτυχθούν τα κατάλληλα βακτηρίδια στο φίλτρο, αλλά φροντίζοντας να μην είναι οι ρύποι υπερβολικοί από τις πρώτες μέρες. Χρειάζεται να επιβαρύνεται το νερό, αλλά με μέτρο και με αργά βήματα για να υπάρχει ο χρόνος να αναπτυχθούν τα κατάλληλα βακτηρίδια.