Μέχρι την δεκαετία του 80 επικρατούσε η εντύπωση ότι τα φυτά στο ενυδρείο έπαιζαν ουσιαστικά διακοσμητικό ρόλο και γι αυτό πολλοί κάτοχοι ενυδρείων προτιμούσαν τα πλαστικά, για να αποφεύγουν τα σαπίσματα, την φροντίδα και τα κλαδέματα τους. Σήμερα ξέρουμε ότι ο ρόλος τους στο ενυδρείο είναι πολύ πιο ουσιαστικός. Αποτελούν ένα κρίκο στην αλυσίδα του τεχνικού βιότοπου που έχουμε φτιάξει και παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαχείριση των ρύπων του και γενικότερα στην σωστή λειτουργία του. Αυτό βέβαια με την σειρά του σημαίνει ότι για να λειτουργήσουν θετικά πρέπει να ξέρουμε τις απαιτήσεις τους και την φροντίδα που απαιτούν για να αναπτύσσονται σωστά.

Υπάρχει μια σειρά από λόγους που κάνουν σημαντική την παρουσία των φυτών στο ενυδρείο.  Αρχικά είναι το οξυγόνο που απελευθερώνουν στο νερό, στοιχείο που είναι πολύτιμο για τα ψάρια και τους μικροοργανισμούς που ζουν στο ενυδρείο. Όταν τα φυτά είναι πυκνά λειτουργούν όπως τα δάση στην φύση, που είναι ο σημαντικότερος προμηθευτής οξυγόνου. Όταν υπάρχει αρκετό φως και τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία στο νερό, τα φυτά, με την βοήθεια του CO2 διασπούν τους υδρογονάνθρακες και σαν αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας παράγουν οξυγόνο. Η ποσότητα του οξυγόνου που απελευθερώνουν είναι περισσότερη από αυτή που παράγουν άλλα τεχνικά μέσα, όπως είναι οι αεραντλίες. Βέβαια την νύχτα τα φυτά καταναλώνουν οξυγόνο, αλλά η ποσότητα είναι πολύ μικρότερη από αυτή που παράγουν κατά την διάρκεια της ημέρας. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα φυτά με τα λεπτά φύλλα όπως η Cabomba caroliniana ή η LimnopHila sessiliflora απελευθερώνουν περισσότερο οξυγόνο από αυτά με πλατιά και μεγάλα φύλλα, και αυτό γιατί η επιφάνεια των φύλλων είναι αυτή που δημιουργεί την ανταλλαγή αερίων την μέρα και την νύχτα.

Πολύ σημαντική είναι και η δέσμευση και επεξεργασία των ενώσεων του αζώτου και των φωσφάτων που παράγονται σε αφθονία από τα ψάρια. Όσο πιο γρήγορα αναπτύσσονται τα φυτά, τόσο μεγαλύτερες ποσότητες αυτών των ουσιών δεσμεύουν και απομακρύνουν από το νερό. Με το συστηματικό κλάδεμα και το αραίωμα των φυτών απομακρύνουμε από το ενυδρείο και αυτές τις ουσίες που μεταφράζονται σε μάζα των φυτών αυτών.

Τα φυτά προσφέρουν επίσης μια θαυμάσια επιφάνεια για να εγκατασταθούν και να αναπτυχθούν βακτηρίδια και μικροοργανισμοί που τα μεν πρώτα βελτιώνουν την ποιότητα του νερού, και οι δεύτεροι προσφέρουν τροφή στα νεογέννητα ψαράκια. Επιπλέον υγιή και πυκνά φυτά βοηθούν στον έλεγχο της ανάπτυξης της άλγης.

Για τα ψάρια, τα φυτά προσφέρουν επίσης προστασία, όταν θέλουν να κρυφτούν ή να ηρεμίσουν, αλλά και χώρο για να αναπαραχθούν. Πολλά ψάρια δείχνουν τα φυσικά χρώματα τους και την συμπεριφορά τους μόνο όταν τους προσφέρεται περιβάλλον με πολλά φυτά. Κάποια είδη γεννούν μόνο σε φυτά με πολύ λεπτό φύλλωμα, ενώ άλλα προτιμούν πλατύφυλλα φυτά όπως τα είδη Cryptocoryne και Echinodorus. Για τα νεαρά ψάρια το πυκνό φύλλωμα προσφέρει προστασία από τους επίδοξους κυνηγούς τους.  

Εδώ πρέπει να κάνουμε ένα διαχωρισμό ανάμεσα στα είδη που δέχονται ή χρειάζονται φυτά και σε αυτά που δεν τους είναι απαραίτητα ή ακόμα και δεν τα θέλουν στο περιβάλλον τους. Η πρώτη εμπειρία μου ήταν με 2 Όσκαρ (Astronotus ocellatus) σε ένα ενυδρείο 100 Χ 40 Χ 45 cm. Προσπάθησα κάποιες φορές να βάλω σε κάποιες άκρες μερικά φυτά, αλλά στάθηκε αδύνατον να τα αφήσουν έστω και για μια μέρα στην θέση που τα φύτευα. Πήγαιναν και τα έβγαζαν από όπου και αν τα έβαζα. Μου έδιναν την εντύπωση ότι τα θεωρούσαν ενόχληση στο να μπορούν να ελέγχουν την περιοχή. Είναι βέβαια από τα ψάρια που νομίζεις ότι μόνιμα ψάχνουν το χώρο μέσα και έξω από το ενυδρείο! Ίσως σε ένα αρκετά μεγαλύτερο ενυδρείο να ήταν πιο ανεκτικά απέναντι σε κάποια φυτά.

Επίσης οι δίσκοι (SympHysodon aequifasciatus) είναι γνωστό ότι  ζουν σε  περιβάλλον που δεν έχει φυτά, αλλά μόνο ρίζες των δένδρων που ευρίσκονται στην όχθη των ποταμών. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ζουν σε ενυδρείο με φυτά, αλλά αν θέλουμε να τους προσφέρουμε το δικό τους περιβάλλον πρέπει να το διακοσμήσουμε με ξυλά και ρίζες. 

Τέλος είναι επίσης γνωστό ότι σε περιβάλλον με ελάχιστα ή καθόλου φυτά ζουν και οι κιχλίδες από την Malawi. 

Για αυτές τις περιπτώσεις πρέπει ο εξοπλισμός του ενυδρείου να είναι τέτοιος που να αναπληρώνει την έλλειψη των φυτών και αυτό που προσφέρουν στο νερό του ενυδρείου, όπως επιπλέον οξυγόνο και πιο ισχυρά φίλτρα και βέβαια ικανοποιητικές αλλαγές νερού.

Πέρα από όλα αυτά βέβαια σημαντικό ρόλο παίζουν τα υγιή φυτά και στην εικόνα που παρουσιάζει το ενυδρείο. Είναι το στοιχείο που δίνει χρώμα, αλλά και συντελεί στην χαλαρωτική αίσθηση που προσφέρει το πράσινο χρώμα.

ΦΡΟΝΤίΔΑ ΤΩΝ ΦΥΤώΝ

ΑΛΛΑΓΕΣ ΝΕΡΟΥ: Πρόκειται για απαραίτητη εργασία στην συντήρηση γενικώς του ενυδρείου, που παίζει και για τα φυτά ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Βλαβερές ουσίες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των φυτών απομακρύνονται και κρατιούνται σε ανεκτές ποσότητες. Πιθανή απομάκρυνση χρήσιμων για τα φυτά ουσιών με την αλλαγή μέρους του νερού, μπορεί να αποκατασταθεί με την προσθήκη λιπασμάτων.

ΛΙΠΑΝΣΗ: Για την σωστή ανάπτυξη των φυτών χρειάζονται κάποια συστατικά και μικροστοιχεία. Τα φυτά και τα δένδρα μέσα ή έξω από το νερό χρειάζονται σε γενικές γραμμές τα ίδια στοιχεία. Μόνο που στο νερό του ενυδρείου κάποια από αυτά τα στοιχεία ευρίσκονται χωρίς να φροντίζουμε εμείς για αυτό, ενώ κάποια άλλα ή βρίσκονται σε ελάχιστες ποσότητες ή καθόλου, και αυτό είναι πιθανό να δημιουργήσει τροφοπενίες στα φυτά. Ένα από τα πιο βασικά στοιχεία που θέλουν τα φυτά, είναι το Διοξείδιο του Άνθρακα CO₂ που μπορούμε να τους προσφέρουμε με την χρήση συσκευής παροχής CO₂ ή με την μέθοδο DIY.

 

Πορτραίτα φυτών

Microsorium pteropus Riccia fluitans Hemianthus micranthemoides Ludwigia repens Ceratophyllum demersum  Crinum thaianum Lemna minor Lysimachia nummularia Hygrophila corymbosa "Siamensis" Cryptocoryne balansae Rotala rotundifolia Myriophyllum spicatum Rotala macrandra Anubias barteri var. nana Vallisneria spiralis Egeria densa   Salvinia natans Eichhornia crassipes Bacopa caroliniana