Η πρώτη μου επαφή με τα ψάρια ήταν στα μέσα της δεκαετίας του '70 στο Βερολίνο. Σε ένα πολυκατάστημα, δίπλα στα ηλεκτρικά είδη και τα εσώρουχα είχε και μερικά ενυδρεία με διάφορα ψάρια. Εντυπωσιάσθηκα, αλλά λόγω οικονομικής αδυναμίας αγόρασα μια μεγάλη γυάλα και (αν θυμάμαι καλά) 4-5 μικρά ψαράκια, που ήταν και τα φτηνότερα του καταστήματος!! Τα έβαλα στο παράθυρο του δωματίου που είχα για να είναι στο φως χωρίς να με απασχολήσει το γεγονός ότι κάποιες ώρες το πρωί τα χτυπούσε ο ήλιος. Άλλαζα νερό τακτικά και όλα ήταν μια χαρά, μέχρι που χρειάσθηκε να φύγω για μερικές μέρες για την Ελλάδα. Ανέθεσα λοιπόν στην αδελφή μου ( η οποία έμενε σε άλλο σπίτι) να τα προσέχει και να τα ταΐζει. Όταν γύρισα στο Βερολίνο βρήκα μια γυάλα με ελάχιστο νερό και τόσο γεμάτη με άλγη πράσινη, που ήταν αδύνατο να δεις πέρα από 2 mm μέσα στο νερό. Ήταν μια παχύρρευστη πράσινη σούπα!! Υπέθεσα ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ίχνος ψαριού εκεί μέσα. Πήρα λοιπόν την γυάλα και την γέμισα νερό για να την πλύνω, όταν διαπίστωσα ότι μέσα υπήρχαν 20, ίσως και περισσότερα ψαράκια, διάφορα μεγέθη!! Είχαν γεννήσει τα μεγάλα και πιθανόν επιβιώσαν όλα από την άλγη που δημιουργούσε η απευθείας ηλιακή ακτινοβολία. Δεν είμαι πλέον σίγουρος τι ψάρια ήταν εκείνα. Υποθέτω ότι επρόκειτο για Guppies, αν και δεν θυμάμαι να είχαν τις χαρακτηριστικές μακριές ουρές τους.  

Μετά από αυτή την εμπειρία, η επόμενη επαφή μου με τα ενυδρεία ήταν επίσης περίεργη. Ήταν στα 1982, όταν έπεσαν στα χέρια μου μερικά τεύχη του περιοδικού <Μαστορέματα> που τα αγόραζε ένας φίλος. Μέσα στα διάφορα θέματα που είχε, κατασκευής επίπλων κλπ, υπήρχε και ένα άρθρο που έδειχνε πως φτιάχνεται ένα ενυδρείο 75 λίτρων. Αυτό ήταν! Πήγαμε με τον φίλο και παραγγείλαμε τα τζάμια, αγοράσαμε σιλικόνη και πολύ σύντομα βρεθήκαμε με ενυδρεία! Το επόμενο ήταν να βρούμε ψάρια!! Τότε δεν υπήρχαν μαγαζιά αποκλειστικά με ενυδρεία ή τουλάχιστον με ζώα γενικότερα. Υπήρχε ένα σιδηροπωλείο, που ανάμεσα στις βίδες, τα εργαλεία, τις κλειδαριές κλπ, υπήρχε και ένα ράφι με ένα ενυδρείο και λίγα πράγματα για τον εξοπλισμό του ενυδρείου, θερμοστάτες 2-3 φίλτρα, τροφές και κάποια φάρμακα της Tetra!! Πήγαινε ο ιδιοκτήτης στην Αθήνα κάθε 15 μέρες και έφερνε μερικά ψάρια και τα πωλούσε. Η ποικιλία βέβαια δεν ήταν και πολύ μεγάλη. Μολυ, Guppies, Τιγράκια, γλείφτες και τέτοια. Περνούσαμε συχνά να δούμε τι νεώτερο είχε φέρει για να κάνουμε τις αγορές μας!!! Το πρώτο μου φίλτρο ήταν ένα εξωτερικό SACEM μικρό, αλλά αρκετό για τα λίτρα του ενυδρείου μου. Θυμάμαι ότι μετά μερικές μέρες από την αγορά των πρώτων μου ψαριών, είδα κάποια στίγματα πάνω τους και σ’ αυτό το μαγαζί πρωτοάκουσα την λέξη Ick. Μου έδωσε ο ιδιοκτήτης ένα φάρμακο (ContraIck) και ένα φυλλάδιο με τις πιο συνηθισμένες ασθένειες των ψαριών, που είχε βγάλει τότε η Tetra στα ελληνικά. Το πρόβλημα μας τότε ήταν ότι δεν υπήρχε ούτε ένα βιβλίο για τα ενυδρεία στα ελληνικά.

Μετά από κάποιους μήνες έφτιαξα ένα νέο ενυδρείο 100 Χ 40 Χ 50 με 8αρια κρύσταλλα. Αγόρασα δυο Όσκαρ Astronotus ocellatus τα οποία σε λίγους μήνες έγιναν  30 cm γιατί τα τάιζα με καρδιά μοσχαριού που αγόραζα στο κρεοπωλείο, την έκοβα σε φέτες και την έβαζα στην κατάψυξη. Όταν έγιναν πολύ μεγάλα για το ενυδρείο μου τα έδωσα σε έναν έμπορο και μου έδωσε 7-8 τιλάπιες. Δεν είχα ιδέα τι είναι οι τιλάπιες, από πού είναι και τι ρόλο παίζουν!! Τις τάιζα και παρακολουθούσα την νευρικότητα και τα κυνηγητά που ήταν μόνιμα. Το μεγαλύτερο έσκαβε μια γούβα στο χαλίκι και κρατούσε τα υπόλοιπα στην άκρη. Εκεί που έπαθα σοκ ήταν όταν μια μέρα, ξαφνικά γέμισε το ενυδρείο με τουλάχιστον 70-80 νεογέννητα ψαράκια!!! Φυτά δεν υπήρχαν στο ενυδρείο, και είχα μόνο 2 πέτρες. Δεν μπορούσα λοιπόν να καταλάβω από πού ξεφύτρωσαν όλα αυτά τα μικρά. Μόνο όταν πήγα κοντά στο ενυδρείο και είδα την θηλυκιά να τα μαζεύει στο στόμα, υπέθεσα ότι αυτό έπαιζε κάποιο ρόλο!!! Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με τις αφρικάνες. Κράτησα αυτό το ενυδρείο μέχρι το 1987, που έφυγα πάλι για το Βερολίνο.

Στα 1995, όταν βρέθηκα πάλι μόνιμα στην Ελλάδα, η πρώτη μου δουλειά ήταν να ξαναστήσω το ενυδρείο. Είχα εν τω μεταξύ διαβάσει κάποια πράγματα για τα ψάρια, και είχα μείνει με την εντύπωση ότι γενικά οι αφρικάνες είναι άγρια ψάρια και δύσκολα στην συμβίωση μεταξύ τους. Αποφάσισα λοιπόν να βάλω διάφορα ήρεμα ψαράκια για αρχή. Πήρα μερικά Gurami, Γατόψαρα, Platys και γενικά ψάρια που δεν δημιουργούν προβλήματα. Παράλληλα άρχισα να διαβάζω και το περιοδικό Aquarium που μου ερχόταν κάθε μήνα από την Γερμανία. Όλα ωραία και καλά, αλλά γρήγορα διαπίστωσα ότι δεν παρουσίαζε κανένα ενδιαφέρον το ενυδρείο με αυτή την σύνθεση. Διαβάζοντας ένα άρθρο αποφάσισα να πάρω ένα ζευγάρι Kribensis (Pelvicachromis Pulcher). Τους έβαλα και ένα πήλινο δοχείο και πολύ σύντομα άρχισαν να δείχνουν την συμπεριφορά που διάβασα ότι προμηνύει ζευγάρωμα. Σε λίγες μέρες κυκλοφορούσε η θηλυκιά με ένα σμήνος μικρά στο ενυδρείο, ενώ ο αρσενικός έκανε τον χωροφύλακα στα άλλα ψάρια κρατώντας τα σε απόσταση ασφαλείας από τα μικρά. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ο έντονος καυγάς του αρσενικού με ένα Πλακόστομο αρκετά μεγαλύτερο του. Γινόταν πραγματική μάχη, ιδιαίτερα τις μέρες που τα αυγά ήσαν ακόμα στο πήλινο δοχείο, μέσα στο οποίο γέννησε η θηλυκιά. Αναγκάστηκα στο τέλος να δώσω τον Πλακόστομο γιατί είχε χοντρύνει πολύ το παιχνίδι!! Εκείνη την εποχή κατάφερα να βιντεοσκοπήσω τα Kribensis κατά την διάρκεια του ζευγαρώματος, με μια μικρή βιντεοκάμερα και ένα φως με λίγα Watt για να μη τα τρομάζω.

Πολύ σύντομα όμως βρέθηκα με ένα ενυδρείο στο οποίο κολυμπούσαν τουλάχιστον 40 μικρά, που σε λίγο καιρό έπαψαν να είναι μικρά!! Οι γέννες συνεχίζονταν και υπήρχαν όλα τα μεγέθη ψάρια!!. Όσο για να τα πιάσω μια κουβέντα ήταν!!! Ήταν καιρός λοιπόν για την επόμενη αλλαγή. Τι να έβαζα όμως;! Στο μυαλό μου υπήρχαν πάντα οι αφρικάνες και αποφάσισα να κάνω το μεγάλο βήμα!! Εκείνο τον καιρό, (ήταν εν τω μεταξύ 1997) διάβασα ένα άρθρο κάποιου που είχε ένα ενυδρείο με ψάρια από την Malawi. Στις φωτογραφίες που συνόδευαν το άρθρο είδα κάποια ψάρια που μου άρεσαν πολύ. Κάποια κατακίτρινα, κάποια άλλα μπλε, και άλλα με περισσότερα από ένα χρώματα. Τα ονόματα δεν μου έλεγαν τίποτα, αλλά τα σημείωσα για να τα παραγγείλω από την Αθήνα. Ρόλο έπαιξε στην απόφαση μου το γεγονός ότι κατά τα λεγόμενα του συγγραφέα επρόκειτο για ψάρια που δεν ήταν τόσο επιθετικά. Μετά από μια βδομάδα έβγαλα όλα τα ψάρια από το ενυδρείο, έβαλα μερικές πέτρες ακόμα και τα νέα μου ψάρια. Όταν τα έφερα στο σπίτι η γυναίκα μου απογοητεύτηκε τελείως!!! Ήταν 3 κίτρινα (Labidochromis caeruleus) και 3 μπλε (Pseudotropheus Acei) και το μήκος τους ήταν 4 cm!!! Υποτίθεται ότι παράγγειλα από κάθε είδος 1 αρσενικό και 2 θηλυκά, αλλά αυτό ήταν αδύνατο να φανεί σε αυτό το μέγεθος!. Είχαμε ένα ενυδρείο γεμάτο ζωή και βρεθήκαμε να το βλέπουμε άδειο, ψάχνοντας να δούμε κανένα ψάρι!! Εγώ βέβαια δεν είχα χάσει τον ενθουσιασμό μου. Ήξερα ότι σύντομα θα μεγαλώσουν και μάλιστα αρκετά!!  

Πράγματι, σιγά σιγά άρχισαν να μεγαλώνουν και να φαίνεται ότι κάτι υπάρχει μέσα στο ενυδρείο. Γρήγορα φάνηκε ότι το ένα Pseudotropheus ήταν αρσενικό. Το μέγεθος αλλά και τα 4 στίγματα στο πτερύγιο κάτω από την ουρά έδειχναν την διαφορά από τα άλλα δυο, που ήταν μικρότερα και με ένα μόνο αμυδρό στίγμα στο πτερύγιο. Αντιθέτως τα Labidochromis caeruleus ήταν και τα τρία ολόιδια. Φως φανάρι ότι η παραγγελία ενός αρσενικού και δυο θηλυκών πέρασε στο ντούκου!! Χρειάσθηκε αργότερα να πάρω μια θηλυκιά και ένα αρσενικό και να δώσω τα άλλα τρία για να ξέρω ότι έχω πραγματικά ένα ζευγάρι. Εκείνο που από την αρχή φάνηκε, ήταν το γεγονός ότι πραγματικά και τα δυο είδη αυτών των ψαριών είναι από τα πιο ειρηνικά, τηρουμένων των αναλογιών. Δεν υπήρχαν καβγάδες άξιοι λόγου μεταξύ τους. Έχοντας διαβάσει εν τω μεταξύ διάφορα βιβλία και άρθρα ήξερα τι να περιμένω όσον αφορά το ζευγάρωμα. Τα παρατηρούσα με τις ώρες και κάποια στιγμή είδα κινήσεις που έδειχναν ότι κάτι γινόταν με τα  Pseudotropheus. Είχα έτοιμη την κάμερα και κατάφερα να τραβήξω την ώρα που ζευγάρωνε το αρσενικό με την μια θηλυκιά. Το εντυπωσιακό ήταν ότι δεν ζευγάρωναν σε κάποια πέτρα οριζόντια, αλλά σε μια που ήταν σχεδόν κάθετη! Άφηνε 4-5 αυγά η θηλυκιά, τα γονιμοποιούσε ο αρσενικός, και προτού κυλήσουν κάτω στο χαλίκι γύριζε η θηλυκιά και τα έπαιρνε στο στόμα. Αυτό το παιχνίδι έγινε πολλές φορές, και κάθε τόσο ο αρσενικός διέκοπτε την διαδικασία για να απομακρύνει τα υπόλοιπα ψάρια που πλησίαζαν προς τα εκεί. Σε επόμενα ζευγαρώματα καταλάβαινα ότι κάτι γίνεται μόλις έβλεπα τον αρσενικό να αλλάζει συμπεριφορά και να διώχνει τα άλλα ψάρια από κάποιο σημείο του ενυδρείου. Τον υπόλοιπο χρόνο είναι ήσυχος και ανεκτικός απέναντι τους.

Άρχισα να βρίσκω όλο και περισσότερο ενδιαφέρον με αυτά τα όλο προσωπικότητα ψάρια, και παρατηρώντας τα, να εξοικειώνομαι με τον χαρακτήρα τους και τον τρόπο που λειτουργούν. Ποτέ δεν με εντυπωσίαζαν τα χρώματα και τα σχήματα των ψαριών. Ποτέ δεν τα είδα σαν διακοσμητικά στοιχεία. Υπάρχουν όμορφα ψάρια, από διάφορα μέρη του κόσμου, με εντυπωσιακά χρώματα. Έτσι ήταν και τα δυο Όσκαρ που είχα, αλλά με τον καιρό, οι αργές κινήσεις τους και η απάθεια τους με έκαναν να τα βαρεθώ. Εκείνο που περισσότερο μου αρέσει με τις αφρικάνες είναι η ζωντάνια τους και η αίσθηση που μου δίνουν ότι κάθε στιγμή έχουν ένα σκοπό στο μυαλό τους όταν μετακινούνται από το ένα σημείο του ενυδρείου σε ένα άλλο. Ακόμα και η επιθετικότητα τους δεν είναι τυχαία προς όλα τα άλλα ψάρια του ενυδρείου. Μου έκανε πάντα εντύπωση γιατί ένα ψάρι κυνηγούσε μετά μανίας κάποιο άλλο, και την ίδια στιγμή αδιαφορούσε τελείως για κάποιο άλλο του ίδιου είδους. Σαν να γνωρίζουν το ένα το άλλο και να δημιουργούνται μεταξύ τους καλές ή κακές σχέσεις. Και νομίζω ότι δεν υπάρχει πιο σημαντικός σκοπός για κάθε χομπίστα από την αναπαραγωγή των ψαριών του. Οι αφρικάνες της Malawi πολύ γρήγορα σε ανταμείβουν για την φροντίδα που τους κάνεις, με συχνές γέννες, χωρίς να πρέπει να κάνεις πολλά για αυτό το σκοπό. Πριν λίγες μέρες χρειάσθηκε να φτιάξω από την αρχή το ενυδρείο μου, γιατί έπρεπε να βγάλω από μέσα τουλάχιστον 15 Labidochromis caeruleus από αυτά που γεννήθηκαν εδώ, (χωρίς να πιάσω την θηλυκιά για να γεννήσει σε γεννήστρα) και έφτασαν σε μέγεθος τέτοιο, που άρχισαν να επιβαρύνουν το νερό του ενυδρείου.

     Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που με έχει κάνει να θέλω αυτά τα ψάρια είναι το γεγονός ότι από τότε που ασχολούμαι μαζί τους, δεν έχω χάσει ούτε ένα ψάρι από τις δεκάδες που έχουν μεγαλώσει μέσα στο ενυδρείο μου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι είναι πολύ ανθεκτικά, αλλά και στις απαιτήσεις νερού που έχουν, που ταιριάζουν πολύ με το νερό της περιοχής που μένω. Δεν χρειάσθηκε ποτέ να ρίξω τίποτα για να το βελτιώσω όταν κάνω αλλαγές (1/3 την εβδομάδα).

Το ενυδρείο που έχω τώρα είναι 120 Χ 40 Χ 45 λίτρα, και μου φαινόταν μικρό. Μετά από κάποια άλλα όμως που είδα, μου φαίνεται σαν γυάλα!! Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι και τα ίδια τα ψάρια το δείχνουν ότι χρειάζονται περισσότερο χώρο, με έχει βάλει σε σκέψεις για κατασκευή ενός μεγαλύτερου ενυδρείου. Ελπίζω σύντομα, αφού ξεπεραστούν κάποια εμπόδια να γίνει το όνειρο πραγματικότητα. Τα όνειρα δεν στοιχίζουν τίποτα!!! (Τα ενυδρεία τέτοιου μεγέθους κάτι στοιχίζουν αλλά θα το ξεπεράσω φαντάζομαι!!) Έχω κάποια σχέδια αλλά για την ώρα είναι στο στάδιο επεξεργασίας (στο μυαλό μου εννοώ!). Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να μείνω μόνο σε αυτό που έχω τώρα και βέβαια για την ώρα δεν σκέφτομαι να βάλω τίποτα άλλο από αφρικάνικες κιχλίδες. Είναι ένας έρωτας που δεν ξεφουσκώνει από την μονοτονία και την ανία. Φροντίζουν για αυτό τα ίδια τα ψάρια!!